Strong is the new skinny

 

‘Het is een goede ontwikkeling dat steeds meer mensen aan zelfzorg doen’, zo sprak een jonge vrouw over de fithype. Maar dat jongeren denken dat meedoen aan de fithype goed voor je is, is zorgwekkend. De fithype is het verschijnsel waarbij (jonge) vrouwen veel fitnessen en gezond eten. In onze samenleving is een fit lichaam voor steeds meer mannen en vrouwen een statussymbool. Maar hoe werd het fitte lichaam zo’n statussymbool onder de (jonge) vrouwen en is deze hype wel zo gezond, zoals veel mensen denken?

 

Aangepast eet-en sportpatroon

De fithype is een verschijnsel dat nog relatief nieuw is, maar toch zijn er al een aantal mensen, met name (jonge) vrouwen, die deelnemen aan deze nieuwe hype. Veel sporten en eten met eetschema’s kenmerken deze hype. Conditietraining, vechtsporten en body-attack zijn een paar van de onderdelen die bij deze hype horen. Daarnaast is het begrip ‘clean eating’ iets wat dit verschijnsel kenmerkt. Dit houdt in dat mensen alleen verse en onbewerkte voedingsmiddelen eten.

Jet van Nieuwkerk (29) ondervond de gevolgen van de fithype, hier heeft ze de driedelige documentaireserie ‘Niet gezond meer’ over gemaakt. Haar leven bestond uit vier of vijf keer in de week sporten met eet- en sportschema’s. Wat haar het meest bijstond, was dat ze in paniek zou raken, als ze niet kon sporten. Ze probeert door middel van haar serie de (jonge) vrouwen bewust te maken van de gevaren van de fithype: zelf had ze te maken gekregen met anorexia nervosa. Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat Jet niet de enige is die de gevolgen van de fithype ondervond.

 

Beïnvloeding

Er zijn meerdere oorzaken voor het ontstaan van de fithype: de werkdruk, het nastreven van een ideaalbeeld en de beïnvloeding door de media of omgeving. Nederland is een prestatiemaatschappij, waarin veel van mensen wordt gevraagd. Gili Papier (34), werkend voor reserveringssite The Fork: ‘Ik doe het om goed te functioneren op mijn werk.’ Volgens Gili zijn er meerdere mensen die meedoen aan de fithype om het werken vol te kunnen houden.

Uit onderzoek van het RIVM, SCP (Sociaal Cultureel Planbureau) en VTV (Volksgezondheid Toekomst Verkenning) blijkt dat mensen een ‘ideaalbeeld’ nastreven of dat ze worden beïnvloed door hun omgeving of sociale media. Nederland is een mediamaatschappij. Massamedia vormen een fenomeen waar je geen invloed op hebt, waar je (on)bewust door beïnvloed wordt. Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat blootstelling aan verschillende media kan leiden tot ontevredenheid over het lichaam en gewicht en dat met name de (jonge) vrouwen die snel onzeker of perfectionistisch zijn, hier gevoelig voor zijn.

Volgens het RIVM is er sprake van een verborgen competitie, waarbij (jonge) vrouwen elkaar uitdagen om zo gezond mogelijk te leven en het mooiste lichaam te hebben. Het RIVM ziet een toename in het aantal vrouwen dat meedoet aan de hashtag FITGIRLCODE. Volgens hoogleraar sportpsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen Nico van Yperen is het belangrijk dat mensen zich afvragen waarom ze willen sporten, want volgens hem is dat de essentie om gezond te kunnen bewegen.

 

Een instrument in de maatschappij

De fithype kan positieve gevolgen hebben voor de samenleving, omdat veel sporten en gezond eten niet een nadeel hoeft te zijn. Uit onderzoek van het NRC blijk echter dat een fit lichaam steeds meer het statussymbool wordt onder de (jonge) vrouwen en dat een groot aantal van hen lijdt onder de gevolgen van deze hype, zoals een eetstoornis of obsessie. Uit onderzoek door de Vlaamse psychoanalyticus Paul Verhaeghe blijkt dat mensen zichzelf zien als een instrument in de maatschappij. Zijn conclusie was dat tot een jaar of vijftien geleden objecten status hadden, zoals het huis waarin je woonde, maar dat mensen nu meer gericht zijn op het lichaam.

Als tweede kan de fithype leiden tot een verslaving. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat het aandeel (jonge) vrouwen met een verslaving is toegenomen. Het gaat hierbij met name om een verslaving aan de eet- en sportschema’s. Sporten maakt een stofje in je hersenen aan, waardoor je je goed voelt en het vervolgens vaker wilt gaan doen. Dit kan leiden tot een verslaving. Daarnaast blijkt uit onderzoek van het RIVM dat het streven naar een ‘ideaalbeeld’ lastig is om te voltooien, want wanneer heb je dat beeld bereikt en wanneer is iemand tevreden met zichzelf?

Naast dat de fithype kan leiden tot een verslaving, is er ook een mogelijkheid dat het leidt tot een obsessie of eetstoornis. Uit onderzoek van hoogleraar psychopathologie Annemarie van Elburg blijkt dat steeds meer (jonge) vrouwen een obsessie of eetstoornis. Het gevaar bestaat dat mensen verder gaan dan alleen fitnessen en gezond eten en daardoor bijvoorbeeld de eetstoornis orthorexia nervosa ontwikkelen. Orthorexia nervosa is een eetstoornis waarbij mensen overdreven ‘gezond’ eten en bepaalde voedselgroepen uitsluiten. Dit kan zich vervolgens ontwikkelen tot de eetstoornis anorexia nervosa. Hoogleraar Annemarie zegt dat de invloed van sociale media op (jonge) vrouwen groot is en dat veel van hen beginnen met het imiteren van andere ‘fitgirls’ op bijvoorbeeld Instagram. Ze legt een verband tussen een eetstoornis en de fithype.

 

Kortom, de fithype kan door meerdere dingen worden veroorzaakt, onder andere door de werkdruk, onzekerheid, door de omgeving of door sociale media. Het RIVM geeft als aan dat mensen willen streven naar een ‘ideaalbeeld’, maar zegt ook dat het lastig is om dit beeld te voltooien. Want wanneer ben je nu volgens jezelf perfect? Het deelnemen aan deze hype kan psychische en lichamelijke gevolgen hebben. Zo kunnen mensen een verslaving ontwikkelen, een negatief zelfbeeld krijgen of een eetstoornis ontwikkelen.

Dat mensen en ook vrouwen op hun eetpatroon letten en meer sporten, is niet verkeerd, maar het spiegelen aan anderen zorgt ervoor dat een onhaalbaar ideaal wordt nagestreefd. Vrouwen moeten daarom in de spiegel durven kijken, zichzelf niet vergelijken en hun onvolmaaktheden leren accepteren: elk persoon is uniek. Be strong: you’re more than your skin.